PRAGMATİK DİL BECERİSİ (KULLANIM BİLGİSİ)
Çocuk dili öncelikle gereksinimleri ve arzularını tatmin etmede bir araç olarak kullanmak üzere öğrenir. Konuşmaları öncelikle istek belirtici (su ver, anne gel…vb) sonra durum belirtici (kuş var, top yok…vb) ya da bilgi belirticidir. Pragmatik dil becerisi (kullanım bilgisi), insanın gereksinimleri ve isteklerinin toplumsal kavramlarla biçimlenişi ve bunların toplum içinde diğer insanlarla iletişim ve işbirliği halinde doyurulabilmesine, dilin bu çerçevede öğrenilmesi ve kullanılmasına yol açar. Dilin pragmatik bileşeni içinde 3 önemli iletişim becerisi vardır:
1.Dilin farklı amaçlar için kullanımı
- Selamlaşma (merhaba/hoşçakal)
- Bilgilendirme ( yemek yiyeceğim)
- İstekte bulunma (bana kurabiye ver)
- Rica etme (kurabiye verir misin lütfen?)
- Söz verme (sana kurabiye getireceğim)
2. Dinleyicinin ihtiyacına ya da duruma göre dilin değiştirilmesi
- Bir bebekle yetişkinle olduğundan farklı konuşma
- Konuyu bilmeyen dinleyiciye öncesine dair bilgilendirme yapma
- Sınıfta farklı / oyun alanında farklı konuşma
3. Hikaye anlatırken ya da sohbet sırasında kuralları takip etme
- Sohbette sıra alma
- Sohbetin ana başlıklarını takip etme
- Sohbet konusunu sürdürme
- Anlaşılmayınca açıklama yapma
- Sözel/sözel olmayan işaretlerin kullanımı
- Göz kontağı ve yüz ifadelerinin nasıl kullanıldığı
Bu kurallar kültürler arasında değişkenlik gösterebilir. Önemli olan iletişim kurulan kişinin kültürel kurallarını anlayabilmektir.
Belli birkaç konuda çocukların pragmatik becerilerini kullanmıyor oluşu anlaşılabilir bir durumdur. Ancak, sosyal dil kullanımı nedeniyle sıklıkla problem yaşanıyor ve çocuğun yaşın yaşına göre durum uygunsuzluk yaratıyorsa, pragmatik bozukluktan bahsedilebilir. Pragmatik bozukluk çoğunlukla kelime bilgisi ya da dilbilgisi sorunları da beraberinde getirebilir.
Pragmatik problemler çocuğun grup içindeki sosyal kabullenişini yavaşlatabilir. Aynı yaştan çocuklar pragmatik bozukluğu olan bir çocukla iletişimden kaçınabilir.
Konuya İlişkin Yayınlar
Kaynaklar
www.asha.org
Korkmaz, B., 2016, Asperger Sendromu, Romos Yayınları, sf 198-203.
